W rozmowach z moimi klientami często pada pytanie, czy warto wprowadzić do dokumentacji firmowej umowę o zakazie konkurencji (umowę lojalnościową), która zabezpieczy zarówno pracodawcę, jak i pracownika? Jako prawniczka obserwuję, że rosnące zainteresowanie tą formą współpracy wynika z potrzeby ochrony know-how oraz utrzymania stabilnych relacji w firmie. Poniższe wskazówki pomogą zrozumieć, na czym polega taka umowa i jak ją skutecznie przygotować.

Definicja i znaczenie umowy lojalnościowej

Umowa lojalnościowa, potocznie zwana „lojalką”, to często dodatkowy dokument towarzyszący umowie o pracę. Przede wszystkim służy ochronie interesów pracodawcy, choć jej celem bywa również zagwarantowanie pewnych benefitów pracownikowi. W sferze prawa pracy nie ma sztywnej definicji takiej umowy, dlatego warto zadbać o jej przejrzystą treść.
Z punktu widzenia praktyki zawodowej istotne jest, aby doprecyzować: czego konkretnie dotyczy lojalka pracownika. Chodzi głównie o wskazanie zakazu podejmowania działań konkurencyjnych lub ujawniania informacji poufnych.
Warto przy tym pamiętać, że lojalność w stosunku pracy nie jest tylko kwestią formalną. Pracodawca może przekazać pracownikowi strategiczne informacje, których wyciek mógłby zagrozić funkcjonowaniu całej firmy.

Podstawa prawna i kluczowe elementy

W polskim prawie obowiązuje przepis art. 101^1 § 1 Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141 z późn. zm.):

„W zakresie określonym w odrębnej umowie, pracownik nie może prowadzić działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy ani też świadczyć pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie na rzecz podmiotu prowadzącego taką działalność (zakaz konkurencji).”

To regulacja dotycząca zakazu konkurencji, która stanowi fundament dla wielu umów lojalnościowych. Choć nie obejmuje wprost wszystkich możliwych postanowień, daje możliwość wyodrębnienia dodatkowych klauzul.
Najczęściej spotykane elementy takiej umowy to:

• Zakres zakazu konkurencji.
• Obowiązek zachowania poufności określonych informacji.
• Okres obowiązywania zakazu po ustaniu stosunku pracy (o ile strony się na to zgadzają).
• Kary umowne za naruszenie zakazu.

Obowiązki pracownika w umowie lojalnościowej

Każdy przedsiębiorca zastanawia się, jak chronić interes pracodawcy, a jednocześnie nie naruszać praw pracownika. Kluczowe jest, aby obowiązki pracownika w umowie o zakazie konkurencji były sformułowane w sposób proporcjonalny i nieutrudniający dalszego rozwoju zawodowego.
Stosowanie kar umownych powinno być wyważone. Żaden przepis nie zabrania ich stosowania, jednak zbyt wygórowana kara może zostać zakwestionowana w sądzie jako klauzula niedozwolona.
Z perspektywy pracownika istotne bywa, aby klarownie opisano, co dokładnie stanowi działanie konkurencyjne lub jakie informacje pracodawca uznaje za poufne. Dzięki temu strony unikną nieporozumień i sporów o interpretację.

Praktyczne wskazówki przy sporządzaniu umowy

Zaleca się, aby sporządzając umowę o zakazie konkurencji wzór opracować w konsultacji z prawnikiem. Ważne jest też, by dokument był elastyczny, uwzględniając specyfikę danej branży.
Warto pamiętać o:

• Jasnym zdefiniowaniu celu i zakresu umowy.
• Określeniu czasu jej obowiązywania.
• Ustaleniu mechanizmu naliczania kar lub odszkodowań.
• Uwzględnieniu praw obu stron.

Podsumowanie

Umowa o zakazie konkurencji to narzędzie coraz częściej stosowane w różnych sektorach, nie tylko w branży IT. Jej celem jest zachowanie równowagi pomiędzy potrzebą ochrony interesów firmy a poszanowaniem swobody pracownika.
Zawsze doradzam moim klientom, aby zapisy umowy były klarowne i spójne z Kodeksem pracy. Brak precyzji może prowadzić do konfliktów, a nawet do kwestionowania ważności całego dokumentu.
W dobrze przygotowanej umowie każda strona rozumie swoje prawa i obowiązki. Taka lojalka pracownika może stać się efektywnym zabezpieczeniem, gdy zostanie sporządzona z poszanowaniem interesów obu stron.

Zapraszam do kontaktu – z przyjemnością odpowiem na pytania i pomogę w dobraniu odpowiednich rozwiązań prawnych dla Twojej firmy.