W codziennej praktyce zawodowej często spotykam się z pytaniami, jak prawidłowo sformalizować przeniesienie praw autorskich do tworzonych treści czy oprogramowania. Należy podkreślić, że ochrona interesów stron wymaga zachowania określonej formy umowy – co bywa kluczowe szczególnie w branży informatycznej i internetowej.

Znaczenie formy pisemnej

Pierwszym krokiem jest zrozumienie, dlaczego w przypadku przeniesienia majątkowych praw autorskich pojawia się wymóg zachowania formy pisemnej. Zgodnie z art. 53 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (dalej: PrAut), dla takiej umowy obowiązuje forma pisemna pod rygorem nieważności (art. 73 § 1 KC). Brak zachowania tej formy sprawia, że umowa przenosząca prawa autorskie nie jest ważna i powoduje jedynie powstanie niewyłącznej licencji. W praktyce oznacza to, że nie wystarczy przesłać maila czy porozumieć się przez komunikator.

Aby można było mówić o skutecznym przeniesieniu praw, konieczne jest sporządzenie i podpisanie dokumentu. Co istotne, w świetle art. 78 KC, formę pisemną spełnia również wymiana dokumentów podpisanych przez każdą ze stron osobno, pod warunkiem że każdy z dokumentów zawiera oświadczenie woli wyrażone przez podpisującego. Aktualne rozwiązania technologiczne umożliwiają przy tym stosowanie podpisu elektronicznego. Zgodnie z art. 78 ze znaczkiem 1 § 2 KC, do zachowania formy pisemnej wystarczające jest złożenie oświadczenia w postaci elektronicznej opatrzonego bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu.

Konsekwencje braku właściwej formy

Brak zachowania formy pisemnej eliminuje możliwość skutecznego przeniesienia majątkowych praw autorskich. Umowa zawarta ustnie czy mailowo, jak również przesłanie skanu umowy, bez podpisów w rozumieniu przepisów, rodzi jedynie licencję niewyłączną. Jednocześnie warto zauważyć, że w obrocie gospodarczym powszechna jest komunikacja przez e-mail, jednak ten sposób nie spełnia rygorystycznego wymogu formy pisemnej. W przypadku przedsiębiorców (art. 74 § 4 KC) forma tzw. ad probationem (dla celów dowodowych) nie działa tak restrykcyjnie – oznacza to, że ograniczenia dowodowe mogą zostać wyłączone. Oznacza to, że przedsiębiorcy mogą składać różne typy dowodów, jak zeznania świadków czy dokumenty elektroniczne, nawet jeśli umowa nie jest na piśmie, co daje im dużą elastyczność.

Niemniej jednak, gdy zależy nam na formalnym i niepodważalnym przeniesieniu praw, nadal należy dopilnować wymaganej formy pisemnej pod rygorem niważności.

Uzupełnienie i zmiana postanowień umowy

Nierzadko zdarza się, że podpisana umowa wymaga zmodyfikowania lub uzupełnienia. Tutaj należy pamiętać o art. 77 § 1 KC, który nakazuje zachować taką samą formę dla zmiany lub uzupełnienia. Oznacza to, że jeśli pierwotną umowę zawarto na piśmie, to aneksowanie jej drogą e-mailową bez podpisu elektronicznego nie doprowadzi do prawnie skutecznej zmiany warunków dotyczących przeniesienia praw autorskich. Jeżeli pierwotna umowa została zawarta w jeszcze bardziej rygorystycznej formie (np. notarialnej), do jej modyfikacji lub uzupełnienia należy zastosować tę samą formę. Każdorazowe przedłużanie umowy czy inna istotna zmiana powinna być więc zatwierdzona w odpowiedniej postaci, aby nie narazić stron na spór co do ważności umowy.

Rozwiązanie i zakończenie stosunku prawnego

Zasada zachowania formy dotyczy również czynności mających na celu zakończenie umowy. Art. 77 § 2 KC dopuszcza jednak, by umowa rozwiązująca mogła mieć formę dokumentową, chyba że w pierwotnej umowie przewidziano surowsze wymogi. Dzięki temu możliwe jest rozwiązanie umowy poprzez wymianę oświadczeń w drodze mailowej, pod warunkiem że możliwe będzie ustalenie tożsamości składającego takie oświadczenie (art. 77^2 KC). W przypadku jednostronnych czynności, takich jak odstąpienie czy wypowiedzenie, również obowiązuje zasada, że wystarczy forma pisemna ad probationem (art. 77 § 3 KC).

Podsumowanie

W praktyce warto rozważyć, czy w umowie nie wprowadzić wprost dodatkowych wymogów, aby uniknąć przyszłych wątpliwości interpretacyjnych. Jeżeli masz pytania lub wątpliwości odnoście formy umowy o przeniesienie praw autorskich lub umowy licencyjnej – zapraszam do kontaktu. Chętnie odpowiem na wszystkie pytania!