W swojej praktyce prawniczej często spotykam się z pytaniami dotyczącymi ochrony programów komputerowych oraz różnic w traktowaniu ich na gruncie prawa autorskiego w porównaniu do innych utworów. Dziś chciałbym przybliżyć ten temat, dzieląc się moim doświadczeniem i wskazówkami.

Znaczenie programów komputerowych w prawie autorskim

Chociaż program komputerowy, podobnie jak książka czy utwór muzyczny, podlega ochronie prawa autorskiego, to jednak ustawodawca polski przewidział dla niego pewne odrębności. Uważam, że warto o nich pamiętać, ponieważ ochrona oprogramowania jest nie tylko kwestią formalną, ale także realnym wsparciem dla twórców i firm inwestujących w rozwój nowych technologii.

W polskim systemie prawnym program komputerowy chroniony jest od momentu jego powstania, bez konieczności dokonywania żadnych rejestracji (art. 1 ust. 4 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych). Oznacza to, że już zapis kodu źródłowego oraz finalna postać działającej aplikacji czy skryptu stanowią przedmiot ochrony. Jest to szczególnie ważne w branży IT, gdzie czasami zwlekanie z formalnościami mogłoby rodzić ryzyko nieuczciwego przechwycenia pomysłów.

Utwór jest przedmiotem prawa autorskiego od chwili ustalenia, chociażby miał postać nieukończoną.
(art. 1 ust. 3 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych).

Kopie zapasowe

Ważną kwestią w przypadku programów komputerowych, zgodnie z prawem autorskim jest fakt, że:

• wolno sporządzać kopię zapasową, jeśli jest to niezbędne do korzystania z programu,
• nie można natomiast dokonywać modyfikacji kodu ani dalszego rozpowszechniania programu bez wyraźnej zgody autora (chyba że mamy do czynienia z oprogramowaniem open source, którego licencja dopuszcza takie działania).

Z mojego punktu widzenia, warto wyraźnie zaakcentować wyżej wymienione różnicę w stosunku do innych kategorii utworów, takich jak artykuły czy obrazy.

Podobieństwa do innych utworów

Oczywiście programy komputerowe nadal pozostają utworami w rozumieniu prawa autorskiego i ich twórcy mają wszystkie podstawowe prawa do:

• decydowania o sposobie korzystania z utworu,
• wynagrodzenia za udostępnianie czy rozpowszechnianie,
• oznaczania utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem.

W praktyce przekłada się to na konieczność respektowania licencji, umów serwisowych i warunków wynikających z przepisów o prawach autorskich. Dlatego zawsze zachęcam klientów do precyzyjnego określania sposobu użytkowania oprogramowania w umowach i regulaminach.

Kwestie praktyczne

Sama często doradzam przedsiębiorcom w tym twórcom oprogramowania, aby przede wszystkim:

• definiowali w umowach z programistami zasady przenoszenia majątkowych praw autorskich,
• uwzględniali kwestię zabezpieczenia poufnych informacji,
• monitorowali licencje do komponentów open source w swoich projektach.

Dzięki temu minimalizują ryzyko sporów i potencjalnych konsekwencji prawnych. Pamiętajmy, że prawo autorskie stanowi bardzo skuteczny mechanizm ochronny, ale wymaga też ostrożności i starannego podejścia do wszelkich formalności oraz umów.

Podsumowanie

Ochrona programów komputerowych opiera się na wspólnych zasadach prawa autorskiego, jednak uwzględnia specyfikę samego oprogramowania. Mam nadzieję, że ta krótka analiza pozwoli Państwu lepiej zrozumieć różnice i podobieństwa wynikające z przepisów, a w razie pytań – zachęcam do kontaktu.