Pytanie o możliwość rezygnacji z zakazu konkurencji pojawia się dość często, zwłaszcza w sektorze IT czy e-commerce, gdzie pracownicy są cennym źródłem wiedzy i innowacji. Zdarza się, że warunki ustalone na początku zatrudnienia przestają być korzystne dla obu stron. Wówczas pojawia się pomysł, by zmienić postanowienia umowy w trakcie zatrudnienia i zastanowić się, czy klauzula konkurencyjna nadal jest potrzebna.

Czym jest zakaz konkurencji w trakcie stosunku pracy

Klauzula zakazu konkurencji oznacza, że pracownik zobowiązuje się do niewykonywania działalności sprzecznej z interesami pracodawcy. Jej celem jest chronienie firmy przed utratą poufnych informacji, klienteli czy istotnego know-how. Najczęściej zakaz konkurencji w trakcie umowy o pracę nie wymaga wypłacania dodatkowego odszkodowania, w odróżnieniu od zakazu obowiązującego po ustaniu zatrudnienia.

Z jednej strony, klauzula chroni wartości firmy. Z drugiej, bywa też postrzegana jako ograniczenie w aktywności zawodowej, dlatego zdarzają się sytuacje, w których pracownik prosi o złagodzenie lub rezygnację z zakazu konkurencji. Czasem inicjatorem tego jest pracodawca. Kluczowe pytanie brzmi, czy i w jaki sposób można to zrobić w zgodzie z przepisami.

Czy klauzulę można modyfikować w trakcie zatrudnienia

Przepisy prawa pracy dopuszczają pewną elastyczność w umowach o pracę, o ile nie narusza to bezwzględnie obowiązujących regulacji. W praktyce oznacza to, że warunki dotyczące zakazu konkurencji mogą zostać zmienione, jeśli obie strony wyrażą na to zgodę. Zamiast wypowiadać całą umowę o pracę, wystarczy aneks do umowy o zakazie konkurencji, który wprowadza nowe, złagodzone zapisy lub całkowicie rezygnuje z klauzuli.

Warto pamiętać, że modyfikacja nie może być jednostronna. Pracodawca nie powinien obciążać pracownika nowymi restrykcjami bez jego zgody, a pracownik nie może odgórnie znieść klauzuli, powołując się wyłącznie na własne zdanie. Właściwym rozwiązaniem jest podpisanie porozumienia lub wspomnianego aneksu, gdzie strony precyzują zakres zmiany.

Prawo pracodawcy do zniesienia klauzuli

Może się zdarzyć, że pracodawca dojdzie do wniosku, iż dotychczasowy zakaz nie jest już potrzebny. Być może firma zmieniła profil działalności lub pracownik wykonuje obecnie zupełnie inne obowiązki. W takiej sytuacji prawo pracodawcy do zniesienia klauzuli pozwala na napisanie i uzgodnienie nowej wersji umowy albo wyraźne oświadczenie o rezygnacji z zakazu konkurencji.

Aby uniknąć nieporozumień, zaleca się formę pisemną. Oświadczenie ustne, choć co do zasady może być skuteczne, w razie sporu sądowego będzie trudniejsze do udowodnienia. Pracodawca najczęściej korzysta z formuły aneksu lub porozumienia stron, z którego wynika, że postanowienia o zakazie przestają obowiązywać.

Skutki rezygnacji z zakazu konkurencji

Jeśli klauzula przestaje obowiązywać, pracownik nie musi obawiać się sankcji za działalność podobną do profilu firmy. Dla pracodawcy może to oznaczać większą swobodę w zakresie ewentualnego przebranżowienia pracowników czy zmiany strategii przedsiębiorstwa. Bywa też tak, że zniesienie zakazu konkurencji poprawia wzajemne relacje i atmosferę w zespole, gdy odchodzi poczucie przesadnej kontroli.

Z drugiej strony, brak klauzuli eliminuje jedną z barier chroniących interesy firmy. Dlatego decyzja o rezygnacji z zakazu powinna zawsze być przemyślana i podyktowana realnymi potrzebami przedsiębiorstwa. W przeciwnym razie może dojść do łatwego wycieku informacji poufnych.

Podsumowanie

Rezygnacja z zakazu konkurencji w trakcie trwania umowy o pracę jest możliwa i w pełni dopuszczalna, pod warunkiem zawarcia obopólnego porozumienia. Zmiana postanowień umowy w trakcie zatrudnienia wymaga sporządzenia aneksu, w którym strony wyraźnie wskazują zakres modyfikacji lub całkowite zniesienie klauzuli. W praktyce to narzędzie przydatne zarówno pracownikom, którzy potrzebują większej swobody, jak i pracodawcom, pragnącym dostosować zasady współpracy do zmieniającej się sytuacji rynkowej.

Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości, zawsze warto dokonać wnikliwej analizy umowy, by w razie sporu uniknąć nieprzyjemnych, długotrwałych postępowań i wysokich kosztów.